Toen ik 19 jaar oud was, zag ik mijn eerste grote zaagbek op IJsland. Ik had nog weinig vogelervaring en keek met veel bewondering naar deze relatief grote zoetwatervogel met zijn opvallende lange dunne snavel.

Meer dan twintig jaar later kwam ik de grote zaagbek weer tegen. Maar nu in een héél andere setting. Op Buitenplaats Elswout overwintert ieder jaar wel een aantal grote zaagbekken. Vorig jaar zag ik er zes. Dit jaar helaas maar twee. Ik zag ze zelfs vanachter mijn bureau vanuit het poortgebouw, bij de ingang van de buitenplaats - daar huist Staatsbosbeheer - .

De grote zaagbek is een relatief grote eend en een uitstekende duiker. Door zijn lange dunne snavel met kleine haak is hij een goede visser. Zaagbekken hebben tandachtige lamellen - vandaar de naam zaagbek- waarmee de vis goed kan worden vastgehouden. Zijn broertje of ‘middelste zaagbek’ lijkt erg veel op de zaagbek. Maar door zijn korte, stekelige kuif en ietwat opgeschrikte blik, vind ik hem wat brutaler ogen. Dan is er nog een derde zaagbek, genaamd het nonnetje. De kleinste van de zaagbekken waarvan het mannetje een opvallende mooie witte tekening heeft.

In Nederland kennen we de drie soorten zaagbekken alleen als wintergast. De middelste zaagbek verblijft graag aan de kust. De grote zaagbek houdt niet van zout water en trekt liever naar zoet, open water. En nonnetjes strijken in de winter in grote aantallen neer in het IJsselmeergebied. Vooral het Markermeer is favoriet. Daar jagen ze op spiering. Dit doen ze in grote groepen van wel meer dan 250 vogels.

Middelste zaagbek

Grote zaagbek

Nonnetje

In totaal overwinteren er 4.400-9.100 grote zaagbekken in Nederland. Het IJsselmeer vormt in de winter een belangrijke pleisterplaats. In maart trekken de zaagbekken weer terug naar hun noordelijk gelegen broedgebieden.

De in IJsland broedende grote zaagbekken zijn erg honkvast en verblijven er ook tijdens de winter, maar ik maak mezelf graag wijs dat deze Elswoutse wintergasten in de zomer de oversteek maken naar die mooie plek in IJsland waar ik in de zomer van 1999 mijn eerste grote zaagbek zag.

Wil je meer weten over de grote zaagbek, bezoek dan de website van de vogelbescherming.

Tekst: Anne Voorbergen, boswachter Staatsbosbeheer