15 oktober 2025
IVN’er Mathilde Lawalata trekt eropuit om verschillende mensen in en om het Nationaal Park te bevragen over hun band met dit unieke natuurgebied. Vandaag interviewt ze Marieke Kuipers.
Van versnipperde stukken grond tot en bloeiend natuurgebied waar mens en natuur samenkomen – Marieke Kuipers was erbij. Als ecoloog en later als recreatieadviseur bij PWN maakte ze de transformatie van Nationaal Park Zuid-Kennemerland van dichtbij mee. Haar verhaal is er één van pionieren, samenwerken met elkaar én met de natuur.
“In het begin was het gebied verdeeld over verschillende eigenaren,” vertelt Marieke. “Terreinbeheerders, grootgrondbezitters, stichtingen, gemeenten – iedereen had een stuk.” Als lid van de adviescommissie, een vrijwillig samenwerkingsverband van terreinbeheerders, IVN Natuureducatie, gemeenten en Provincie Noord-Holland, onderzocht ze hoe het gebied een Nationaal Park kon worden.
Dat leidde in 1995 tot de oprichting van het noordelijk deel van het park. Drie jaar later volgde het zuidelijk deel. “Vanaf dat moment werkten we samen aan één beheerplan voor het hele gebied.”
Samen met collega’s bracht Marieke de stand van zaken van het park in kaart. “We onderzochten flora en fauna, waterhuishouding, duinvorming en recreatie. We werkten uit welk beheer nodig was. Voor onze begrazingsplannen gingen we zelfs op werkbezoek bij andere Nationale Parken. We wilden leren van hun aanpak.”
De gezamenlijke conclusie: de natuur had te lijden onder de waterwinning, stikstof uit neerslag en eeuwen van helmaanplant. Herstel naar een gezond duinecosysteem was nodig. “Minder ruig, meer afwisseling. Denk aan bloemrijke valleien, stuivende duinen, open water en grote grazers. En goede voorzieningen voor recreatie, zoals fietspaden en wandelroutes.”
Marieke was nauw betrokken bij het project ‘Stuivende Duinen’. “De duinen waren dichtgegroeid en konden niet meer stuiven. Daardoor verdwenen typische duinplanten zoals het duinviooltje. We hebben de motor van de duinen weer aangezet. Nu bloeit het duinviooltje weer en is ook de duinparelmoervlinder terug. De duinen werken weer als ecosysteem. Dat had ik voor geen goud willen missen. Het is nog steeds mijn favoriete plek van Nationaal Park.”
Niet alles ging vanzelf. “Bezoekers vonden de Schotse hooglanders eng. We hebben toen ‘grote grazers colleges’ georganiseerd om mensen mee te nemen in onze plannen.” Ook het circuit van Zandvoort bleek een uitdaging. “Hoe ga je om met zo’n intensief gebruik van de omgeving? Dat vroeg om creativiteit en overleg. We hebben alles gedaan om de natuur zo goed mogelijk te beschermen.”
Een rijk en veerkrachtig landschapDe resultaten zijn indrukwekkend. “Het Nationaal Park is nu een gezond, gevarieerd landschap met hoge biodiversiteit. Er komen meer vogelsoorten met grote insecten op hun menu, libellen worden vaker waargenomen en bijzondere planten zoals parnassia en moeraswespenorchis bloeien weer. En we hebben verschillende grote grazers.
Als we niets hadden gedaan was het een versnipperd, groen heuvellandschap gebleven. Met overal hekken, monotone beplanting en her en der wat grazers. Nu is het een levendig landschap met mozaïeken van zand, mos, water, lage vegetatie, struiken en bos. Bovendien is het een plek waar mensen fijn kunnen recreëren en van de natuur kunnen genieten.”
Communicatie en educatie is voor Nationaal Park Zuid-Kennemerland altijd van groot belang geweest. “We wilden mensen graag kennis laten maken met het Nationaal Park en de natuur laten beleven. Zo zijn er icoonboekjes uitgebracht, over bijzondere planten en dieren, over wisenten, buitenplaatsen en stuivende duinen. Voor kinderen is een doorlopende leerlijn ontwikkeld. “Ze leren spelenderwijs over het Nationaal Park en hoe ze ervoor kunnen zorgen. Zo halen we de natuur dichterbij en vergroten de natuurbeleving .”
Nationaal Park Zuid-Kennemerland blijft in ontwikkeling. “We werken aan natuur- en recreatieverbindingen met andere gebieden door samen te werken met o.a. gemeenten en recreatieaanbieders. Via de Regiodeal MRA West richten we ons op gezondheid en groen in wijken die dat nodig hebben.”
Ook klimaatverandering en de biodiversiteitscrisis vraagt om nieuwe oplossingen. Daarom bieden we omwonenden nieuwe perspectieven, zoals het project Duintuinen, waarbij mensen hun tuin vergroenen met inheemse planten. We zijn betrokken bij het vergroenen van schoolpleinen, straten en bedrijventerreinen. Daarnaast stimuleren we via Ommetjes beweging en natuurbeleving in de buurt.”
“Ik heb me altijd met plezier ingezet voor Nationaal Park Zuid-Kennemerland. Water, natuur en recreatie zijn thema’s die me aan het hart gaan. Het is mooi en zinvol werk, waarmee ik een maatschappelijke bijdrage kon leveren.”
Volgend jaar gaat Marieke met pensioen. “De kans is groot dat ik verbonden blijf bij het Nationaal Park. Maar dan als vrijwilliger!”
Oktober luidt de herfst in, maar voor tuinbezitters is het allesbehalve een eindpunt. Het is juist het begin van het Vergeten Plantseizoen.
Wilde dieren en de door mens geïntroduceerde grote grazers leven in het duin. Ze leven er in sociale verbanden of leven solitair (=alleen), ze slapen er, zoeken er hun voedsel, rusten er, spelen er en nog zoveel meer. Wij mensen bezoeken hun gebied. Het is daarom van belang om rekening met elkaar te houden en elkaar de ruimte te geven.
Vul hier een samenvatting in. Bijvoorbeeld Op woensdag 31 juli vieren we de Internationale Dag van de Boswachter in het Nationaal Park.
