4 december 2025

Joeri Kabalt is gefascineerd door verwondering, verhalen, rituelen en de natuur. Ze woont in Haarlem en doet in de duinen een Dwaal-Onderzoek naar de potentie van verwondering als tegengif voor vervreemding. Op Verwonderpost schrijft ze over haar experimenten en inzichten. Joeri is als veranderkundige en actie-onderzoeker verbonden aan Kessels & Smit, The Learning Company en is auteur van meerdere boeken over verwondering, verhalen en verandering. Maandelijks nemen we je mee in een van haar blogs over haar ervaringen in Nationaal Park Zuid-Kennemerland. 

Regenachtig Ritueel

Je thuis voelen op een plek

In Weer en Wind

Alleen maar regen voorspeld. En niet zo’n beetje ook. Nét nu we vandaag hebben afgesproken om de hele dag buiten te zijn. Om samen de overgang van de herfst naar de winter te markeren. Door alleen – of in ieder geval zonder menselijk gezelschap – tijd door te brengen op een zelfgekozen plek in de duinen. Ik denk erover om het af te zeggen. Maar was dit niet precies het experiment? Een jaar lang samen stilvallen aan de start van elk seizoen en de verschillende seizoenen bewuster ervaren? En daar hoort ook regen bij.

Dit keer zijn we met z’n vieren. Voor twee van ons is het nieuw om op deze manier alleen tijd door te brengen in de natuur. En dan ook nog eens in deze weersomstandigheden. We spreken af om na een gezamenlijke regenwandeling elk 1,5 uur stil te zitten op een plek – in plaats van de geplande 4 uur. Met regenpakken en waterdichte schoenen aan gaan we op pad. Ik wandel hier wekelijks, maar vandaag voelt het meer dan ooit als een avontuur. Nergens andere mensen. De geluiden gedempt door de onafgebroken regen.

De vossensporen volgen

Een paar dagen eerder volgde ik precies op deze plek met mijn tweejarige dochter een uur lang een vossenspoor door de duinen. Van hoopjes zand maakte ze om de paar stappen ‘vitamientjes voor de vos’. Geen idee hoe ze daarbij kwam. Maar nu ik weer een vossenspoor zie, besluit ik het direct te volgen. Na honderd meter zie ik een soort deur of doorgang gemaakt van een berk en een eik die vlak naast elkaar staan. Een doorgang naar iets nieuws of anders? Op het moment dat ik er doorheen wil stappen, bedenk ik me dat het juist passend voelt om tijd door te brengen in deze ‘deur’. Om op de drempel te blijven hangen. Tussen herfst en winter. Van mijn hangmat maak ik een stoel tussen beide bomen.

Ik ga zitten. In de regen, zonder beschutting. Een zin die een Engelse vriend eens tegen me zei komt naar boven: learn to love the rain. Langzaam begin ik in de plek te zakken. Ik observeer het natte korstmos op de berk naast me. Het mozaiëk van vormen en kleuren. De glinsterende regendruppels aan de kale bomen doen me denken aan winterse lichtjesslingers. Het heeft iets feestelijks, en het wakkert zin in de winter aan. Aan het binnen en samen zijn. Ondanks de vele lagen kleding, begin ik te bibberen van de kou en spring ik op en neer om het weer warm te krijgen. Daarna ga ik niet in mijn hangmat, maar op een berkentak zitten. Het is een stuk comfortabeler dan ik dacht. Ik voel me onverwacht thuis, hier in de stromende regen, zittend op een tak. En als mijn alarm op een gegeven moment afgaat, neem ik dan ook met moeite afscheid van deze plek.

Je thuis voelen op een plek

Ook de anderen wilden het liefst op hun plek blijven zitten – ondanks de kou en regen. Toch wonderlijk hoe snel je je thuis kunt voelen op een plek. Misschien heeft de regen hier juist wel bij geholpen? Het leek het onderscheid tussen onszelf en de plek weg te spoelen. Van ‘ik en de plek’ naar ‘ik ben de plek’.

Een week later wandel ik weer door de duinen. Onverwacht was de winter er vanochtend ineens: ijs op de autoruiten en krijsende kinderen met koude handen. Tijdens het wandelen moet ik terugdenken aan een boek van de Amerikaanse dichter en activist Gary Snyder wat ik een aantal jaar geleden las. Hij heeft het daarin over ‘thuis-plekken’ en beschrijft via vele voorbeelden hoe de identiteit en geschiedenis van sommige mensen al generaties lang via verhalen en liederen met de plek verweven is: ‘nature is not a place to visit, it is home’. Het was prachtig en verdrietig om te lezen. Veel volkeren die eeuwenlang met een plek verbonden waren, zijn immers op gewelddadige wijze van hun thuis-plek verdreven.

En dichter bij huis, riep het ook voor mijzelf vragen op. Wat is mijn thuis-plek dan? Mijn familie heeft niet generaties lang op dezelfde plek gewoond. En voor zover ik weet geen diepe relatie met een bepaalde plek in Nederland. Is het dan wel mogelijk om me op zo’n wezenlijke manier te verbinden met een plek? Liefde voelen voor ‘de natuur’ is volgens Snyder niet genoeg, of zelfs ronduit lastig. Hoe kun je verliefd worden op een abstract concept? En zoals hij ons herinnert: wij zijn zelf óók natuur. Hij schrijft dat onze relatie met de natuur alleen plaats kan vinden in een specifieke plek, en dat we die plek door en door moeten kennen om er een band mee op te bouwen.

De laatste maanden denk ik hier steeds vaker aan terug. De duinen beginnen steeds meer te voelen als mijn thuis-plek, ook al besef ik me terdege dat ik nog veel over deze plek te leren heb. Niet alleen doordat ik hier nu zoveel tijd doorbreng, maar ook omdat de geuren, planten en geluiden me doen denken aan vroeger. Als zesjarig meisje verhuisde ik van Amsterdam naar Castricum. Als ik daaraan terugdenk, kan ik nog mijn intense geluk voelen dat we plotseling zó dicht bij de duinen woonden. Op slag verliefd. Terwijl ik dit schrijf valt mijn oog op een zin uit het boek van Gary Snyder die me niet eerder was opgevallen:

‘All of us carry within us a picture of the terrain that was learned roughly between the ages of six and nine. Revisualising that place with its smells and textures, walking through it again in your imagination, has a grounding and settling effect.’

Plekken leren kennen

En tegelijkertijd is het nou eenmaal zo dat we tegenwoordig niet vaak ons hele leven op één plek blijven. Wat helpt dan toch om een relatie aan te gaan met een plek? Om deze te leren kennen en hier misschien wel een beetje verliefd op te worden? Vorig jaar deed ik mee met een bijzonder traject vanuit het Engelse Schumacher College waarbij deelnemers van over de hele wereld acht weken lang elke week tenminste één keer op bezoek gingen bij hun lokale rivier of water en hierover hun ervaringen met elkaar deelden. Via foto’s, verhalen, liedjes, gedichten… Van een bergbeek tot een brede rivier. Zelf ging ik acht weken op bezoek bij een wilg die over het water hing in het Vondelpark, waar ik toen nog vlakbij woonde. En hoewel dit eerst niet als ‘natuur’ voelde in vergelijking met de andere plekken, was ik verrast door de schoonheid van de plek. Het was bijzonder om te merken hoe snel ik een band voelde en met andere ogen ging kijken naar het water, de wilg en diens vaste bezoekers. Een deelneemster uit Nieuw-Zeeland deelde de woorden van een van haar lokale leermeesters met me, die voor mij een essentie raken:

‘Wherever you sit down with intention you belong.’

Hierbij gaat het dan weer niet zozeer over welke plek je kiest om tijd mee door te brengen, maar eerder de manier waarop en intentie waarmee je daar zit. We werden in dit traject uitgenodigd om een relatie aan te gaan met de plek. En deze echt te leren kennen. Daarbij moest ik vaak denken aan het onderscheid wat actieonderzoeker Chris Seeley maakt tussen iets te weten komen of kennis verwerven over een plek (naar het Franse ‘savoir’) en een plek leren kennen door hier tijd mee door te brengen, zoals je een nieuwe vriend beter zou leren kennen (naar het Franse ‘connaitre’). Misschien kan dit wel door langdurig op een plek te blijven én kun je op eenzelfde manier een kortere ontmoeting aangaan met een plek.

Iets hiervan dacht ik ook terug te zien tijdens onze tijd alleen in de duinen. We stapten hier elk bewust in. En deden ieder een variatie van een ritueel om de windrichtingen en bijbehorende seizoenen te erkennen en bedanken.

Wat vraagt de winter

Sinds de tijd alleen in de regen, lijkt mijn lijf al de winter in te zijn gestapt, maar mijn agenda trekt zich daar nog even niks van aan. Ik voel elke dag een mismatch tussen de volle weken en de behoefte om stil te vallen en naar binnen te keren. Zoals Jaap Voigt zegt in zijn podcast ‘Leven en werken in het ritme van de seizoenen’: De winter is de nacht van het jaar, van het naar binnen keren en wortelen. De tijd om energie te verzamelen om in de lente weer de wereld in te kunnen stappen.

Aan het einde van de week slaat de vermoeidheid toe. Ik heb mijn afspraken afgezegd, laat mijn lange to-do lijst voor wat hij is en stap op de fiets naar de duinen. Daar kan ik ineens weer ademhalen. En past de buitenwereld bij hoe ik mij van binnen voel. Sinds een paar weken zitten er bij de Oosterplas ransuilen in de bomen boven de fietsenstalling. Toen ik ze een paar weken geleden voor het eerst zag, bleef ik maar kijken. Uilen! Ik had nog nooit een uil in het wild gezien. Alleen vele mislukte pogingen gedaan om ze in het donker te vinden door op hun geluid af te gaan. En hier zitten er vijf bij elkaar! De dagen daarna moest ik er steeds aan terugdenken en deelde ik het te pas en onpas met collega’s en bekenden: ik heb uilen gezien! Vandaag zijn het er zelfs zeven. Een klein groepje natuurliefhebbers staat aandachtig naar boven te turen. Willekeurige voorbijgangers worden aangesproken: “dit mag je niet missen, er zijn uilen! Kijk daar, als je die boom volgt…. daar in die kromming…. nee… ja… daar, precies….” En dan is het even stil.

Heb je zin gekregen om ook op je eigen lievelingsplek te gaan dwalen? Hier vind je de Dwaal-Podcast met een korte instructie erbij. Meld je eerst aan bij Verwonderpost (klik hier) en download onderstaande bestanden. Ik ben benieuwd welke verhalen er gaan ontstaan!

Dwaal Expeditie Decor Of Dierbare

383KB ∙ PDF file

Download hier de Dwaal Expeditie instructies