Grote Grazers

Met de imposante wisent als boegbeeld

Nationaal Park Zuid-Kennemerland is een mix van natuur, cultuur en geschiedenis. Je vindt er bijzondere planten, dieren én culturele zaken die uniek zijn voor deze plek. Deze ‘parels’ of ‘iconen’ zijn kenmerkend voor het Nationaal Park.

Een van deze iconen is de grote grazers. Denk dan aan grazers als reeën, Schotse hooglanders, wilde paarden. De wisent, het grootste nog levende landzoogdier van Europa, is het boegbeeld van deze grazende grootheden.

Verruiging van het duin

In de loop der jaren zijn de duinen sterk veranderd. Het voormalige open karakter raakt in veel delen overwoekerd door ruig grasland en struikgewas. Door de toename van stikstof in combinatie met de hoge sterfte onder konijnen – veroorzaakt door virussen – groeien de duinen steeds meer dicht. De stikstoftoename zorgt ervoor dat snelgroeiende stikstofminnende grassen en bomen de typische duinplanten zoals slangenkruid en parnassia verdringen. Hierdoor verdwijnen de insecten die afhankelijk zijn van deze duinplanten. En dat is weer nadelig voor de insectenetende vogels.

Konijnen eten graag jonge plantjes, waaronder die van de duindoorn, omdat deze veel eiwitten bevatten. Daarnaast graven ze graag, waardoor het uitgegraven zand van hun holen typische duinplanten de kans geeft om te groeien. Nu er nog maar weinig konijnen in de duinen zijn, worden de jonge duindoorns niet meer in toom gehouden. Ze groeien uit tot hoog en dicht struikgewas. Bovendien zijn er daardoor veel minder zanderige plekjes in het duin.

Grote grazers

Deze problemen worden vanaf 2005 voor een deel opgelost door de zogenaamde grote grazers. Vanaf dat jaar zijn er wisenten, Schotse hooglanders en wilde paarden in het Nationaal Park uitgezet om de wildgroei en overwoekering tegen te gaan. Deze grazers leven onder zo natuurlijke omstandigheden in een afgezet gebied, met minimale bemoeienis van de mens. Elke grazer heeft zo zijn eigen graasgedrag. De een houdt van harde lange grassen, de ander van jonge struiken en bomen. Zo vormen al deze grote grazers een mooie aanvulling op de andere planteneters in het duingebied, zoals reeën, damherten en konijnen. Samen zorgen ze voor een afwisselend duinlandschap met bomen en struiken, planten en bloemrijke duingraslanden. Dankzij de grote en kleine grazers ontstaat er ruimte voor typische duinplanten en -dieren, zoals het duinviooltje en de kleine parelmoervlinder.

Winst van de wisent

Wisenten hebben met hun gedrag ook op andere manieren invloed op het duingebied. Zo nemen ze graag een zandbad en rusten en herkauwen ze het liefst op een kaal stuk zand. Zo’n kale zandplek trekt weer andere dieren aan waaronder zandhagedissen, graafwespen en zandbijen. Deze graven holletjes in het zand om hun eitjes te leggen. Zulke open zandplekken zijn ook ideaal voor typische duinplanten als driedistel, veldhondstong en duinviooltje.

Wisent houdt van schraal

In 2007 werd in het zuidelijke deel van het Nationaal Park, het Kraansvlak, een kudde wisenten vrijgelaten. Het Kraansvlak is 330 hectare groot en bestaat uit open duin, bos en een aantal duinmeertjes. Daarnaast wordt het Kraansvlak gekenmerkt door droge en schrale gronden. Typisch van die gronden waaraan grazende wisenten de voorkeur geven. Verder is het Kraansvlak van oudsher voor het publiek afgesloten. Dit tezamen maakt dit gebied tot de ideale leefomgeving voor de wisenten.

Amerikaanse neef

De wisent, ook wel Europese bizon genoemd, heeft wel wat van de Amerikaanse bizon. Alleen is hij slanker gebouwd. De wisent heeft een hoge rug met een stevige ‘bult’ op de rug achter de kop. Zijn horens zijn vrij kort en naar binnen gebogen en de vacht is kastanjebruin en egaal van kleur. Zodoende zijn wisenten lastig te spotten wanneer ze in het bos rondlopen.

Een wisentstier wordt wel zo’n 840 kilo zwaar en kan tot 1,88 meter hoog worden. De koe is kleiner en lichter met een gewicht tot circa 540 kilo en maximaal 1,67 meter hoog. Met een lengte van bijna 3 meter is de wisent dus een uit de kluiten gewassen dier en daarmee het grootste landzoogdier van Europa!

Wisenten kijken in het Kraansvlak

Wil je de wisent zien, dan kan dat op verschillende plekken: bij het Wisent-uitkijkpunt, vanaf het Wisentenpad (vanwege het broedseizoen toegankelijk van september tot maart) en vanaf het fietspad langs het Kraansvlak.
Meer informatie over wisenten spotten lees je hier.

Gedragsregels voor bezoek aan het Kraansvlak

Als je het Wisentenpad (de gele route door het Kraansvlak) wil lopen, dan zijn dit de gedragsregels:

  • Honden zijn niet toegestaan, ook niet aangelijnd
  • Loop rustig. Hardlopen/rennen is niet toegestaan
  • Blijf op 50 meter afstand van de dieren

Alle regels lees je aan het begin van de wandelroute. Houd je aan die regels. Denk aan het welzijn van de dieren en om de natuur in het gebied.

Meer weten en lezen over de wisent? Bezoek dan de speciale website: wisenten.nl.

Lees meer over onze andere iconen:

Over de iconen zijn in het Bezoekerscentrum De Kennemerduinen interessante gidsen te koop: de zogeheten iconenboekjes. Vol achtergrondinformatie en leuke weetjes. In het hart van elk iconenboekje vind je bovendien een aantrekkelijke wandel- of fietsroute die je langs de bijzondere plekken van deze icoon leidt. Wil je alle iconen tegelijk zien en beleven? Kom dan naar de tentoonstelling in het bezoekerscentrum.

Nationaal Park Zuid-KennemerlandZienIconenGrote Grazers